Wat is talent?
Talent is het natuurlijk vermogen dat je in staat stelt om iets heel goed te doen en ergens voldoening uit te halen. Een talent is niet zozeer een activiteit waar je in uitblinkt, maar een achterliggende kwaliteit die ervoor zorgt dat je in staat bent tot dat uitblinken of genieten. Vanuit deze visie zijn talenten dingen die je van nature doet, die moeiteloos gaan en waar je energie van krijgt. Ze komen naar voren in activiteiten waar je batterij van oplaadt en waarbij je helemaal je authentieke zelf kunt zijn.
Iedereen talent
Afgelopen tijd heb ik me aan de hand van het gedachtengoed van Els Pronk en Luk Dewulf verder verdiept in talenten. Zij onderscheiden in hun werk in totaal 39 talenten. Bewust geen 40, want zo heb je altijd ruimte om zelf invulling te geven aan een eigen, nog niet omschreven talent. Een mooie gedachte!
Bij hoogbegaafden in onze praktijk zien we een aantal van deze talenten regelmatig terugkomen. Helaas worden deze niet altijd op waarde geschat, terwijl die eigenlijk, net als alle andere talenten, van onschatbare waarde zijn. Hieronder worden ze beschreven.
8 Veelvoorkomende talenten bij hoogbegaafden
De namen van onderstaande talenten komen uit de talententoolbox ‘Ik kies voor mijn talent’ van Luk Dewulf en Els Pronk.
1. De uitblinker als ik dat wil – Dit talent laat zich ook wel beschrijven als selectief perfectionisme. Het houdt in dat iemand zelf kiest of en wanneer het zijn of haar talent wil inzetten. Als iets de interesse heeft, is de persoon zeer enthousiast en gemotiveerd en streeft het naar het beste. Alles wat niet interessant of belangrijk is, laat hij links liggen.
Behoefte bij dit talent: Mensen met dit talent hebben een grote behoefte aan autonomie. Ze maken graag eigen keuzes en hebben baat bij een omgeving die hen stimuleert en ruimte geeft om hun passies te volgen, ook wanneer deze niet zozeer op schools/werk vlak liggen. Ze hebben een afwisselend programma nodig om op te laden en hun motivatie te behouden.
2. De ideeënfontein – Mensen met dit talent zitten vol ideeën. Ze houden van nieuwe dingen bedenken en bedenken dan ook het ene idee na het andere. Daarbij leggen ze verbanden die anderen niet maken. We zien dit talent vaak bij mensen met een sterke verbeeldende intensiteit.
Behoefte bij dit talent: Ook bij dit talent hoort een grote behoefte aan autonomie. Mensen met dit talent willen graag zelf nieuwe manieren bedenken om iets aan te pakken of op te lossen en zullen bijvoorbeeld zeer creatief omgaan met rekenstrategieën. Hogere orde denkopdrachten met veel open vraagstukken kunnen ervoor zorgen dat zij hun creatieve energie kwijt kunnen en van hun talent kunnen genieten.
3. De kennisspons – Dit talent hangt sterk samen met de intellectuele intensiteit. Mensen met dit talent zijn nieuwsgierig, houden van weetjes, verzamelen graag informatie en doen graag nieuwe ontdekkingen. Dat geeft hen energie.
Behoefte bij dit talent: Mensen met dit talent hebben behoefte aan een omgeving waarin zij de vrijheid krijgen om zich te verdiepen in een aantal onderwerpen naast het standaard schoolse curriculum. Ze zijn informatieslurpers en op school hebben zij baat bij projectgericht verrijkingswerk, waarbij zij bijvoorbeeld toewerken naar een presentatie, muurkrant of werkstuk. Thuis kan er in hun behoefte worden voorzien door bijvoorbeeld diverse musea te bezoeken. Daarnaast komen deze mensen voor het slapengaan vaak tot rust door het lezen van een boek (of de Donald Duck).
4. De foutenspeurneus – Dit talent wordt gekenmerkt door een sterke gevoeligheid voor fouten, zowel zelfgemaakte fouten als fouten die anderen maken. Mensen met dit talent hebben een zeer kritische blik en merken fouten snel op. Daarnaast zien zij zeer snel oplossingen voor problemen. Ze genieten ervan als echt álles klopt en netjes in orde is. Ze vinden het vaak vreselijk als iemand anders ze op een door hen gemaakte fout wijst. Ook dit talent zien we vaak bij mensen met een sterke intellectuele intensiteit.
Behoefte bij dit talent: Mensen met dit talent hebben behoefte aan een omgeving waarin zij erkenning krijgen voor dit talent, gewaardeerd worden om hun talent en de ruimte krijgen om hun talent op een positieve manier in te zetten. Daarnaast is het belangrijk dat zij leren om mild naar hun eigen fouten te kijken en op dit vlak goede voorbeelden zien in hun omgeving. Zorg dat er speels omgegaan wordt met fouten, hierom gelachen én van geleerd kan worden.
5. De ontrafelaar – Ook dit talent kan een uiting zijn van de intellectuele intensiteit. Mensen met dit talent zetten graag hun tanden in complexe vraagstukken. Ze genieten van moeilijke en ingewikkelde dingen, bijten zich hierin vast en worden helemaal blij als ze snappen hoe iets werkt. Ze kunnen veel informatie verwerken, zijn goed in het herkennen van patronen en hebben een uitstekend inzicht in oorzaak-gevolg relaties.
Behoefte bij dit talent: Deze mensen hebben uitdagingen en complexe vraagstukken nodig. Ze zijn vaak ook goed in staat om anderen structuur en inzicht te geven en ingewikkelde dingen duidelijk uit te leggen. Ze bloeien op als ze hun talent in kunnen zetten bij samenwerkingsopdrachten.
6. De bewuste beweger – Dit talent zien we vaak bij mensen waarbij de psychomotorische intensiteit sterk aanwezig is. Mensen met dit talent hebben veel energie en een grote behoefte aan bewegingsvrijheid en actieve activiteiten. Ze kunnen zich beter concenteren en voelen zich ontspannen als ze bewegen. Beweging is dan ook een grote uitlaatklep voor ze en een manier om hun hoofd leeg te maken en tot rust te komen.
Behoefte bij dit talent: In de thuissituatie hebben deze mensen bijvoorbeeld behoefte aan buitenactiviteiten en sporten. Op school sluiten werkvormen die een beroep doen op bewegend leren en bewegingsactiviteiten tussen de leertaken door aan bij dit talent.
7. De buikdenker – Dit talent hangt sterk samen met de emotionele intensiteit. Mensen met dit talent zijn intuïtieve denkers, die snel verbanden en patronen zien. Ze hebben snel dingen door, voelen met hun buik aan wat er gebeurt, maar kunnen hier niet altijd de juiste woorden voor vinden.
Behoefte bij dit talent: Mensen met dit talent hebben behoefte aan duidelijkheid en veiligheid. Een veilige omgeving om hun emoties en behoeften te kunnen uiten. Ze mogen leren om te vertrouwen op hun intuïtie en hebben baat bij een omgeving waarin dit gewaardeerd wordt.
8. De herkauwer – Mensen met dit talent zijn zeer goed in staat tot reflecteren op hun gedrag. Ze denken graag na over dingen die gebeurd zijn of die zij hebben gedaan. Ook dit talent hangt samen met de emotionele intensiteit. De herkauwer in iemand komt vaak ’s avonds tevoorschijn, wanneer hij in bed ligt en terugdenkt aan de gebeurtenissen, gesprekken of ontmoetingen van die dag. De dag passeert als een soort film nog eens de revue. Vaak zien we deze mensen als piekeraars. Het overdenken dat deze mensen doen, leidt tot nieuwe inzichten, waardoor zij veel bijleren over zichzelf.
Behoefte bij dit talent: Mensen met dit talent hebben behoefte aan een omgeving die ervoor openstaat om samen met hen te reflecteren. Ook kunnen deze mensen anderen helpen om tot nieuwe inzichten te komen. Mensen met dit talent die ’s avonds moeite hebben met tot rust komen, kunnen baat hebben bij het gebruik van een dagboekje, waarin zij nieuw opgedane inzichten kunnen opschrijven en vervolgens los kunnen laten.
Talent leren zien
Het zien van een talent vraagt soms om een andere blik dan in het dagelijks leven gebruikelijk is, met name in het onderwijs en op de werkvloer. Je ziet een talent pas als het in de juiste context geplaatst wordt. Dit is vaak een probleem bij hoogbegaafden die niet over de talenten beschikken die standaard in het onderwijs of op het werk veel gewaardeerd worden. Zij voelen zich vaak dom, waardeloos of niet gezien. Zij zullen pas opbloeien als ze gezien worden en hun talenten op waarde worden geschat. Bovendien hebben hoogbegaafden vaak weinig oog voor hun eigen talenten, omdat dit dingen zijn die voor hen moeiteloos gaan en dus vanzelfsprekend zijn. Een kind heeft een ander nodig die hem of haar een spiegel voorhoudt, om in te zien welke bijzondere kwaliteiten hij of zij bezit. Voor volwassenen geldt dit soms ook nog.
Her-focussen
Wat gunnen we eenieder een samenleving waarin talenten herkend en erkend worden. Een samenleving waarin we met z’n allen de overstap hebben gemaakt van een wereld waarin leerdoelen en verbeterpunten centraal staan, naar een wereld waarin de focus ligt op de dingen die je wél goed kan en waar je blij van wordt. In veel gevallen schuilt achter een ‘verbeterpunt’ eigenlijk ook een mooi talent. Probeer daar maar eens op letten, door jezelf af te vragen welk talent er schuilgaat achter het gedrag waar jij je aan irriteert.
Het grote voordeel van een focus op talenten is dat datgene wat aandacht krijgt, groeit. Als mensen weten wat hun talenten zijn en zij zich in een omgeving bevinden waarin deze talenten gekoesterd en gevoed worden, zullen zij vanzelf gaan bedenken hoe zij deze kunnen inzetten. Zo behouden zij de autonomie over hun leven en geven we mensen de tools die zij nodig hebben om zichzelf te verbeteren en versterken.
